Rura, godin van de rivier de Roer

Beeld van de godin Rura by Ineke Bergman

Toen het christendom in onze streken nog geen vaste voet aan de grond had, hoorde er bij iedere rivier een godin of (in een kleine minderheid van de gevallen) een god. Het element water werd over het algemeen als vrouwelijk gezien.
Van de Germaanse godin Rura (de Romeinen spraken de u als een oe uit) weten we dat ze verbonden is met de Roer. Al in de 8e eeuw wordt er een rivier Rura genoemd door de kosmograaf van Ravenna, deze is vrijwel zeker onze huidige Roer.
Rura is de personificatie van de rivier de Roer, zij ìs de Roer, als riviergodin beschermt zij het water dat vroeger als heilig werd beschouwd. Als je je bezondigde aan het water riep je de toorn van de godin over je af. Rura werd aangeroepen bij overstromingen en door vissers voor een goede vangst.

Cerinthe minor de bloem van Rura

Het krachtdier van Rura is de snoek, haar attribuut is een roeibootje, de schietwilg met de zilverachtige bladeren haar boom, het gele wasbloempje (cerinthe minor in het Latijn) haar bloem en de kleur die bij Rura hoort is zilver.

Sage over de geboorte van de Roer
In een ver verleden wandelde er een dwerg door het droge veen. Hij had een verschrikkelijke dorst, maar in de verre omtrek was er geen water te bekennen. Plotseling komt hij een oude vrouw tegen die hem de bessen aanbiedt die zij in het bos heeft verzameld. De dwerg neemt ze graag aan; de vruchten smaken hem buitengewoon goed. Als dank voor de gift belooft hij het droge land vruchtbaar te maken. Hij zegt de oude vrouw dat ze precies op de plek moet graven waar ze op dat moment staat. De dwerg verdwijnt uit het zicht en de vrouw begint te graven. Al spoedig ontspringt er een zilveren bron uit de aarde en de rivier de Roer is geboren.

Betekenis van de naam Roermond

Rura heeft haar naam ook aan de stad Roermond gegeven. Mond staat in dit geval niet voor monding omdat Roermond oorspronkelijk niet aan de monding van de Roer lag. Het woord mond  komt van monte dat verhoging in het landschap betekent waar een burcht op gebouwd kon worden ter versterking. In de Middeleeuwen schreef men de naam als Ruremunde daar zit het Latijnse woord mundium in, dat eveneens versterkte plaats betekent. Er gaan ook stemmen op dat mond  van het Keltisch-Germaanse woord monde afkomstig is dat brug betekent. De naam Roermond zou in dat geval de brug van Rura betekenen.

Deel van het altaar voor Rura

Voor Rura is er in 1963 bij baggerwerkzaamheden aan de Maas, op de plek waar de Roer in de Maas mondt, een votief altaar gevonden en de resten van een tempel, die bij de monding van de Roer moet hebben gestaan. Op deze plaats offerden Batavieren en Kelten ijzeren zwaarden aan de godin van de rivier, dat wijst erop dat het een cultusplaats uit de late IJzertijd geweest moet zijn.

Het altaar dat gemaakt is van zandsteen dateert uit ongeveer 200 na Chr.
Aan de voorkant van het altaar staat een Romeinse inscriptie:

SEX. OPSILIVS/GEMINVS/RVRAE/V.S.L.M

Betekent: SEX(tus) OPSILIVS/GEMINVS/RVRAE/Votum Solvit Libens Merito

Vertaling: Sexstus Opsilius Geminus heeft (hierdoor) aan Rura zijn gelofte ingelost, gaarne en met reden.

Het altaar is aan de bovenkant versierd met een kussen waarop appels en peren zijn afgebeeld. Aan de zijkanten staan ranken met bloemen.

Er is bewijs dat er een godinnenverering heeft plaatsgevonden bij Roermond aan de Roer.
We kennen haar naam, weten een aantal dingen die bij haar horen en we hebben een plek in ons land waar we contact met haar kunnen maken.

Ineke Bergman

Zie ook www.facebook.com/godinnenvaneigen bodem/