Tanfana en de Tankenberg

 

 

Het gebied van de Tankenberg heeft een mystieke energie: een andere dimensie, de ongeziene wereld is hier duidelijk voelbaar. Je waant je in een tempel gevormd door de natuur, waar nimfen, elfen en kabouters bij bronnen vertoeven en waar lichtverschijnselen worden waargenomen.  

De Tankenberg 

De 85 meter hoge Tankenberg – het hoogste punt van Overijssel – ligt in Twente tussen Oldenzaal en De Lutte. De berg is gevormd door de Oldenzaalse stuwwal uit de voorlaatste ijstijd – zo’n 200.000 tot 130.000 jaar geleden. Op het hoogste punt van de berg is in 1844 een koepeltje geplaatst ter nagedachtenis aan de tempel van de Germaanse vruchtbaarheidsgodin Tanfana. Het gebied wordt omringd door het landgoed Egheria – waar gewandeld en gefietst kan worden. 

Tanfana

De oorspronkelijke naam van Tanfana is Tan. De Romeinen hebben haar naam gelatiniseerd tot Tan(f) ana. De toevoeging ana is vrouwelijk en werd vaker door de Romeinen aan godinnen gegeven.  

Volgens Twentse sagen zou er een tempel van Tanfana op de Tankenberg hebben gestaan, hoewel daar geen resten van zijn gevonden. Mogelijk werd met 'tempel' een heiligdom op een open plek in een bos bedoeld, omdat de Germanen hun goden en godinnen gewoonlijk in de natuur bij bomen, bronnen en stenen vereerden. We weten dat er een grote zwerfkei uit de ijstijd op de Tankenberg heeft gelegen, bovendien is het gebied rond de Tankenberg rijk aan bronnen. Voeg er wat bomen aan toe en je hebt een heiligdom of een 'tempel'.  

Tijdens de laatste oogst- en slachtfeesten van het jaar zouden er bij volle maan erediensten voor deze maan- en brongodin zijn gehouden, die ook de beschermvrouwe is van feeën en kabouters. Bij die festiviteiten werden grote vuren ontstoken en genoot men van een maal waarvoor dieren werden geofferd op de grote steen op de Tankenberg. 

Het koepeltje 

Aan de achterwand van de koepel is een Latijnse tekst aangebracht van Tacitus, de Romeinse geschiedschrijver. Hij beschrijft hoe de soldaten van Caesar omstreeks 14 na Chr. de (ongewijde) delen van het land en de Germaanse tempel van Tanfana (het gewijde) hebben verwoest. 

Vrij vertaald luidt de Latijnse tekst: Het ongewijde zo goed als het gewijde, ook bij deze volkeren in hoge eer staande heilige woud, dat zij het heiligdom van Tanfana noemen, werd met de grond gelijk gemaakt. 

Krachtplaats 

Vóór de koepel loopt duidelijk voelbaar een energiebaan. In het gebied kunnen lichtverschijnselen zoals lichtbollen worden waargenomen die op de aanwezigheid van elfen kunnen duiden, schrijft Rudi Klijnstra in zijn boek Tanfana. 

Ter hoogte van het waterpompstation op een vlak gedeelte dat het Heilig Stuk wordt genoemd, bevindt zich een vortex, een kruising van energiebanen. De spiralende energie is hier sterk voelbaar. Zelf heb ik deze als positief ervaren. 

De offersteen 

De voorlaatste ijstijd bracht de Tankenberg een grote zwerfkei. Volksoverleveringen verhalen dat deze steen deel uitmaakte van het heiligdom van Tanfana, waar hij als offersteen werd gebruikt. 

Volgens een andere sage verzamelden de Witte Wieven zich om deze steen in de Walpurgisnacht – de nacht van 30 april op 1 mei – om er te feesten. Als ritueel dronken ze bier uit zijn diepe holten en groeven en gebruikten hem om middernacht als eettafel. Om de steen kon men dan een lichtglans van witte gedaanten waarnemen. Wilde men er voorbij lopen, dan voelde het of er een zware last op de borst drukte, die je de adem benam. Pas op enige afstand viel die druk weer weg. Deze lichtgestalten worden soms ook op andere avonden gezien. 

Om de verering van de heidense Tanfana de kop in te drukken is de kei naar de markt - bij de kerk van Oldenzaal - verplaatst, waar hij nu nog te zien is. Wanneer dat precies is gebeurd is niet duidelijk, maar in het stadboek van Oldenzaal uit 1619 wordt hij al genoemd. 

Gouden beker 

Volgens een Twentse sage gaf Tanfana de bezoekers van haar tempel geneeskrachtig water te drinken uit een gouden beker. Dit water was afkomstig uit een bron, die zich verderop in het land, recht voor het koepeltje bevindt. Dat er een kern van waarheid in dit verhaal schuilt, bewijst mogelijk de vondst van een gouden beker uit de Bronstijd (2200 v.Chr. tot 800 v.Chr.). De beker werd in 1840 opgegraven bij de voet van een heuvel in Gölenkamp nabij Uelsen, dat ten noorden van Ootmarsum ligt. De gouden beker is in privé bezit en bevindt zich in een kluis van de Graaf van Bentheim. Er is een aantal koperen kopieën van deze beker gemaakt. Eén ervan is te bezichtigen in het Tourist-Informationgebouw in het centrum van Uelsen, Duitsland. 

Jaren geleden heb ik bij één van Tanfana’s bronnen een visioen gehad waarin zij de zielen van overleden kinderen naar het licht bracht. Het christendom wil ons echter doen geloven dat zij kinderen op zou eten of offeren aan de duivel.

Het Kraenke, één van de bronnen op het landgoed

De hellehond  

Een andere sage die verband houdt met Tanfana gaat over de hellehond van Lutte, een dorp in de buurt van de Tankenberg, waar in het centrum voor de kerk een bronzen beeld van deze hond staat. Het verhaal gaat dat deze kardoeshond – zoals hij ook wel wordt genoemd – de dood aankondigde door voor het huis van een stervende te huilen en te blaffen. Dat komt overeen met mythen uit oude culturen waar de hond als bewaker van de doden hun zielen terugbracht naar de Moedergodin.
Er doen verhalen de ronde dat men tot op de dag van vandaag de hellehond nog rond het koepeltje van Tanfana ziet lopen.

De Mariakapel 

Omgeven door bos – waar de Tankenbergstraat overgaat in de Tankenbergerweg – staat een mooie kapel met een groot stenen Mariabeeld. De energie in en rond de kapel is tastbaar. De wichelroeden slaan er helemaal uit. De kapel wordt veel bezocht, gezien het aantal brandende kaarsen en verzoeken aan Maria en wordt ogenschijnlijk goed beheerd. De kapel is per auto te bereiken: er is parkeergelegenheid. 

Ineke Bergman 

Foto's in deze blog gemaakt door Ineke Bergman

De Tankenberg en de Mariakapel bezoeken 

Parkeer de auto op het parkeerterrein van het in 2012 afgebrande restaurant ‘De Tankenberg’. Het adres is: Bentheimerstraat 9, 7587 ND De Lutte. Van hieruit voert een mooie wandeling je langs plekken die in dit stuk zijn beschreven en die eindigt op de Tankenberg. Als je het parkeerterrein verlaat, ga je linksaf de verharde Tankenbergweg in. Loop door tot aan een zandpad en sla hier linksaf. Ga verder tot je aan je rechterhand de ingang van een villa ziet waar een groot, breed hek voor staat. Loop hier langs tot je al snel aan een kruispunt van zandpaden komt. Hier staat een waterpompstation waar de vortex (de kruising van energiebanen) zich bevindt. Volg ditzelfde pad tot aan een asfaltweg. Ga hier linksaf en loop door tot je aan je linkerhand de Mariakapel ziet staan. Na het bezoek aan de kapel loop je dezelfde weg terug (de Tankenbergerweg) en volg je de asfaltweg tot aan een kruispunt waar zich een bron genaamd het Kraenke bevindt. Neem plaats op het bankje om van deze plek te genieten. Volg vanaf de bron dezelfde verharde weg tot aan een driesprong. Volg de middelste asfaltweg die omhoog gaat de Tankenberg op. Je vindt de koepel aan de rechterkant op het hoogste punt. Het is mogelijk om dichtbij de Tankenberg te komen met de auto, door bijvoorbeeld de auto te parkeren bij de Mariakapel aan De Tankenbergerweg. Coördinaten Tankenberg: 52.19 NB en 6.57OL 

Bronnen 

Bergman, Ineke, Godinnen van eigen bodem, Geesteren, 2007. Zie ook facebook.com/godinnenvaneigenbodem

Lange, de, Roelien, Gaia’s kracht, Geesteren, 2010 

Klijnstra, Rudi, Tanfana, Haar mythen, legenden en heilige plaatsen, 2007 

Websites 

http://www.landschapoverijssel.nl/ijstijdlandschappen 

http://www.langsheiligehuisjes.nl/thema’s/kapellen/8991-mariakapel-tankenberg/ 

https://www.natuurmonumenten.nl/monumenten/koepel-op-de-tankenberg 

http://www.regiocanons.nl/overijssel/twente/oldenzaal/marktsteen 

http://resolver.kb.nl/resolve?urn=urn:gvn:EVDO02:NIOD09-0428-033&role=pdf