Flora, godin van bloemen en seksualiteit
 |
| Flora, art Baraka Robin Berger |
Flora is van oorsprong een Sabijnse vruchtbaarheidsgodin; ze werd al vereerd vóór de stichting van de stad Rome op 21 april 753 v Chr. door de tweeling Romulus en Remus. Deze datum moeten we niet letterlijk nemen, pas vanaf 509 v. Chr. was Rome officieel een onafhankelijke staat. De Sabijnen (Sabini in het Latijn), een Midden-Italische volksstam die ten noordoosten van Rome woonden, hebben Flora bij de Romeinen geïntroduceerd. Haar naam is afgeleid van de Latijnse woorden florens en flos, het eerste woord betekent bloeiend, bekoorlijk en ‘in aanzien’, het laatste woord staat voor bloem. Flora is de godin van het plantenrijk, vruchtbaarheid, oogst, groei en bloei, vernieuwing, de lente en seksualiteit. Prostituees noemen Flora hun beschermvrouwe.
Flora en Chloris
 |
| Zephyrus en Flora door William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) uit Wikipedia |
Een kenmerk van Romeinse mythen is dat ze vaak met de Griekse zijn verweven. Zo is de nimf Chloris de Griekse tegenhanger van Flora. In één van de verhalen wordt Chloris ontvoerd door Zephyrus, de god van de westenwind. Ze ontkomt aan hem door zich te veranderen in de Romeinse godin Flora, die vervolgens met Zephyrus trouwt. Samen krijgen ze een zoon die Ampyx heet; later verwekt hij een kind bij zijn eigen moeder.
Flora’s tweelingzuster Fauna is de godin van het dierenrijk. Ook heeft Flora een mannelijke evenknie genaamd Florus. Het komt in de godenwereld wel meer voor dat een godheid zowel een vrouwelijke als een mannelijke kant heeft.
De tempel van Flora
Flora werd vereerd in een tempel op de Quirinalis, één van de heuvels in Rome. Zij had daar haar eigen priesteressen die de Namen Florialis werden genoemd. Dit geeft aan dat ze een belangrijke godin was voor de Romeinen, die haar 'de Moeder van Rome' noemden. Ze hadden Flora nodig om verzekerd te zijn van een goede oogst. Haar naam zou zelfs de geheime naam van Rome zijn.
Flora en de voortplanting
Sommigen verbazen zich dat een bloemengodin ook de godin van seksualiteit kan zijn, maar voor Flora stond de vruchtbaarheid in de natuur gelijk aan seksualiteit en voortplanting van mensen. Dat is niet zo gek als je je realiseert dat bloemen ook genitaliën bezitten; binnenin de knop van een bloem kan zelfs geslachtsgemeenschap plaatsvinden tussen de helmknopjes van de meeldraden en het vruchtbeginsel van de stamper. Zou het hele concept van ‘onbevlekte ontvangenis’ soms ontleend zijn aan de natuur?
Net als Flora kunnen bloemen verleiden; denk bijvoorbeeld aan de geur van meidoornbloesem die bekend staat om zijn erotiserende werking. Een ander idee is dat Flora voor haar huwelijk met Zephyrus een maagdelijke nimf, een natuurgodin was. Nimfen worden van ouds geassocieerd met seksualiteit, denk aan het woord nymfomanie. Maar wat voor Flora ooit natuurlijk was, is verwrongen door het christendom dat de heidense bloemengodin tot hoer bestempelde.
De Floralia
 |
| De Floralia door Hobbe Smith(1862-1942) uit Wikipedia |
Het feest ter ere van Flora dat in veel landen op 1 mei wordt gevierd - denk aan het Keltische Beltane en de Walpurgisnacht in onze streken - staat in het teken van bevruchting en wordt gezien als het begin van het groene seizoen. De Romeinen noemden het feest de Floralia, het festival van vruchten en bloemen. Het werd vanaf 28 april zes dagen lang gevierd door te dansen rond de meiboom. Er werd aan Flora geofferd, men gooide met bonen naar elkaar en er werden geiten en hazen losgelaten; het doel hiervan was vruchtbaarheid verkrijgen opdat de oogst overvloedig zou zijn.
De feestgangers versierden zichzelf en hun dieren met meidoornbloesem en rozen. Er werden spelen uit naam van Flora gehouden. Men kon deelnemen aan atletiekwedstrijden, worstelen, paardenrennen, wagenrennen of een toneel- of circusvoorstelling bezoeken. Het festival had bovendien een seksueel karakter; er traden naakte courtisanes op die in gladiatorenspelen vochten. Ook vonden er verkleedpartijen plaats waarbij mannen en vrouwen van kleding wisselden.
Kinderen maakten meipopjes of Florapopjes, die versierd werden met bloemen. De jeugd van Rome trok al dansend en zingend de velden in ter ere van de bloemengodin Flora. Zij hingen bloemenmandjes op en regen bloemen aaneen tot slingers. Paartjes trokken de natuur in om te vrijen en brachten meidoornbloesem mee terug om de huizen te versieren.
De Floralia viering was oorspronkelijk alleen toegankelijk voor de elite, maar werd na verloop van tijd ook voor het volk opengesteld. De Kerk kon dit ‘bandeloze’ feest niet waarderen. Toen het christendom eenmaal vastere voet aan de grond kreeg, werden de Florapopjes gewijd aan de maagd Maria.
Flora in Holland
De Romeinen namen Flora mee naar ons land. Tegen de tijd dat ze weer vertrokken was Flora hier al ingeburgerd. Zij is genaturaliseerd of misschien wel gefloraliseerd tot een Hollandse godin. In onze streken kom je haar naam nog overal tegen; vooral in Noord- en Zuid Holland waar bloemenbollenteelt is, vind je nog veel gemeenten met een Floralaan. In Haarlem, mijn geboortestad, heb je het Florapark dat door tuinarchitect Louis Paul Zocher tussen 1873 en 1877 werd ontworpen. Hij ging er zelf wonen in villa Flora.
Ook de Floriade, Nederlands Wereldtuinbouwtentoonstelling, die eens in de tien jaar plaatsvindt, draagt haar naam.
Verder zijn er door het hele land plaatsen te vinden die aan haar zijn gewijd. Zo prijkt er een beeld van haar op de koepel van een tempeltje in park Beerschoten-Willinkshof in de gemeente Driebergen Rijsenburg. Dit neoclassicistische tuintempeltje werd gebouwd door de Amsterdamse architect C.B. Posthumus Meyjes.
In het park van Museumlandgoed Fraeylemaborg in Slochteren staat een zandstenen beeld van Flora uit het begin van de 18e eeuw.
Een marmeren beeld van Flora, met in haar rechterhand een hoorn met bloemen vind je in landgoed Waterland in Velzen-Zuid. Het stamt uit de 18e eeuw, is nog helemaal gaaf en behoort tot Nederlands rijksmonumenten.
 |
| Flora in Landgoed Waterland. Foto Ineke Bergman |
Door de eeuwen heen heeft Flora vele schilders (onder wie Rembrandt) dichters en beeldhouwers geïnspireerd. Haar beeld is vaak te vinden op de voorsteven van schepen omdat ze hét symbool van geluk vertegenwoordigt.
De Floristen
 | ||
| Tulpenveld bij Egmond Binnen. Foto Ineke Bergman |
In de 17e eeuw was de tulp in ons land iets heel unieks. Op een gegeven moment werden er extreem hoge bedragen voor één tulpenbol betaald. In 1637 verschenen daarop veertien pamfletten van verschillende auteurs, waarin zij zich negatief uitlieten over de Floristen, tulpenhandelaars die de godin Flora vereerden, omdat zij voornamelijk uit geldelijk gewin tulpenhandel dreven. In de pamfletten werden de Floristen beschimpt: zij verwaarloosden de godsdienst vanwege de tulpenhandel en gaven zich over aan dezelfde uitspattingen als die van de heidense bloemengodin Flora.
De tulp stond in die tijd op het punt om de inheemse bloemen te verdrijven en godvrezende burgers wilden de tulp eigenlijk de Republiek weer uit hebben.
Mythen Flora
Hoewel Flora een belangrijke godin voor de Romeinen is, komt ze in weinig mythen voor. Volgens Ovidius, een Romeinse minnedichter die rond onze jaartelling leefde, werd de nimf Chloris ontvoerd door Zephyrus, de god van de westenwind. Ze ontkwam door zich te veranderen in de bloemengodin Flora, die met haar adem voorjaarsrozen verspreidde.
Volgens een ander verhaal wordt Boreas, de god van de noorderwind en broer van Zephyrus, ook verliefd op Flora. Om haar te verleiden strooide hij sneeuwvlokjes over de velden. Flora veranderde deze in madeliefjes.
Een andere mythe vertelt dat de Romeinse godin Juno jaloers was op haar man, de Romeinse god Jupiter, die vanuit zijn hoofd het leven had geschonken aan Minerva. Juno wilde toen ook alleen een kind baren, zonder de tussenkomst van Jupiter, en vroeg daarbij Flora om hulp. Die gaf haar een magische bloem en het wonder geschiedde, Juno werd zwanger van de god Mars.
Vul in bovenstaand verhaal de namen Hera, Zeus, Athena en Ares in en de verwevenheid van de Romeinse en Griekse mythen is duidelijk.
Flora wordt soms geassocieerd met Aphrodite, de godin van de liefde, en wordt een keer genoemd in relatie tot Cupido, de Romeinse god van de begeerte, die Flora erbij nodig zou hebben om mensen verliefd te laten worden.
Ineke Bergman
Meer weten over godinnen?
Zie ook mijn blogs: https://godinnenkracht.blogspot.com
Of volg me op www.godinnenvaneigenbodem/facebook.com
Bronnen
Lawrence Durdin-Robertson, The year of the goddess, The Aquarian Press, 1990
Loar, Julie, Goddesses for Every Day, New World Library, Novato, California, 2008
Monaghan, Patricia, The new Book of Goddesses and Heroïnes, Llewellyn Publications, 2000
Websites
https://classicalwisdom.com/mythology/gods/flora-goddess-of-spring-and-her-festival-floralia/
https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/508/295/RUG01-002508295_2018_0001_AC.pdf
Reacties
Een reactie posten