Metis, het archetype van de wijze vrouw

 

Dat de Griekse godin Athena uit het hoofd van haar vader Zeus is geboren is algemeen bekend. Maar wie is haar moeder Metis, waarom verdween zij uit het zicht en hoe kun je weer contact met haar maken?

  

Metis, afbeelding op een amfora met zwartfigurige afbeelding in het Louvre (uit Wikipedia).

Metis

Metis is de dochter van Tethys, godin van de maan, en Oceanus, god van de zee. Haar ouders zijn Titanen, ze horen tot de heersende, oudere goden, die later door Zeus worden verslagen.  

In de ene mythe wordt over Metis gesproken als de Titaan Metis en in een andere  over de oceanide of waternimf Metis. Het Griekse woord metis betekent wijze raad of praktische wijsheid. Metis is hét voorbeeld van de archetypische wijze vrouw.

Zeus

Goden en Titanen hebben de gave om zich in verschillende gedaanten te veranderen: zoals dieren, planten en zelfs voorwerpen. Als rokkenjager Zeus zijn zinnen heeft gezet op de schone waternimf Metis, maakt hij achtereenvolgens jacht op haar als een stier, beer, leeuw, adelaar en tenslotte als een slang. Ze probeert aan hem te ontsnappen door ook andere verschijningen aan te nemen, maar Zeus is zo volhardend dat hij het spel wint. Hij krijgt haar te pakken en uiteindelijk wordt Metis zijn eerste vrouw en raadgeefster.

Zeus houdt van Metis, hij bewondert haar om haar wijsheid en schranderheid, bovendien heeft hij haar als zijn beste en trouwste adviseur hard nodig. Dankzij haar goede raad en adviezen is hij de oppergod van de Olympus geworden.

Wel gaat het hem irriteren dat ze het bed niet meer met hem wil delen. Ze is er namelijk achter gekomen dat hij er in dierengedaanten tussenuit knijpt om andere liefjes te verleiden. Hoewel Zeus heel goed is op het gebied van metamorfose, is Metis dat ook. Steeds als hij er vandoor gaat achtervolgt ze hem in een andere gedaante om een eind aan zijn ontrouw te maken.

De wetenschap dat zij slimmer en wijzer is dan hij, voelt voor hem al gauw bedreigend. Dat wordt nog versterkt als blijkt dat Metis zwanger is. Het orakel van Gaia voorspelt hem dat hij een dochter krijgt die net zo wijs en moedig is als hij, maar mocht Metis weer in verwachting raken dan zal het een zoon worden die hem van de troon zal stoten. Deze profetie boezemt Zeus zo’n angst in dat hij - onder het mom van een spelletje - Metis provoceert om zich in iets nietigs te veranderen. Als ze de uitdaging aangaat en zichzelf heel klein maakt, verslindt hij haar samen met haar ongeboren kinderen. Metis, die weet dat ze wijzer en slimmer is dan Zeus, is heel boos op zichzelf omdat ze zich zo door haar trots heeft laten verblinden.

Lering

Een man van het Zeus-archetype kan nóg zoveel van een vrouw houden, maar als je hem zijn escapades niet gunt, hem het idee geeft dat je wijzer en slimmer bent en hem naar de kroon steekt, dan maakt hij je klein, vangt je en slokt hij je op.  

 De geboorte van Athena

De geboorte van Athena op een amfora met zwartfigurige afbeelding in het Louvre, uit Wikipedia

Ondertussen is de hoogzwangere Metis in de buik van Zeus druk bezig om een helm voor haar dochter te smeden. Ze stookt het vuur van de smeltoven, die ze in zijn binnenste heeft gemaakt, nog eens extra op en klopt keihard op het metaal om het te vormen tot een helm.

Behalve buikpijn krijgt Zeus ook hoofdpijn, maar geen gewone. Zijn hoofd bonkt en steekt zo hevig dat het een kwelling is. De oppergod is na verloop van tijd ten einde raad. Hij vraagt aan Triton of die hem wil verdrinken, maar de zeegod weigert. De Titaan Prometheus komt dan op het idee om Hefaistos, god van de smeedkunst en het vuur, te vragen om hem met zijn dubbele bijl van de pijn te verlossen. Na enige aarzeling klieft Hefaistos het hoofd van Zeus en Athena wordt geboren. Ze komt tevoorschijn als volwassen vrouw, in gouden harnas met helm en in haar hand een speer.

Het lukt Metis niet om samen met Athena uit Zeus’ buik te ontsnappen. Omdat ze nog steeds van hem houdt wordt ze daar een deel van hem. Als zijn mentor blijft ze hem raad geven en probeert - voor zover dat lukt - zijn foute beslissingen af te zwakken.

Lering

Een wijze vrouw van het Metis-archetype kan zoveel van haar man houden dat ze zich door hem klein laat maken, laat vangen, opslokken en zelfs daarna nog een manier vindt om voor hem te blijven zorgen.

 Vadersdochter

Athena by Rembrandt

Athena - het oogappeltje van Zeus - is een vadersdochter. Ze kiest de kant van het patriarchaat en is er trots op dat ze maar één ouder heeft. Van haar moeder is ze zich niet bewust en omdat ze haar niet kent, weet ze niet wat ze mist.

Nu heeft Metis, die bekend staat om haar intuïtieve, vrouwelijke wijsheid, me altijd geïntrigeerd. Jean Shinoda Bolen heeft heel treffend over vadersdochters geschreven in haar boeken Goddesses in Everywoman en Goddesses in older Women. Zij schrijft dat vrouwen die sterk beïnvloed worden door het Athena-archetype zich in figuurlijke zin vaak moederloos voelen omdat ze weinig waardering voor hun moeder kunnen opbrengen. Ze vinden het daarom moeilijk om zich te laten bemoederen door anderen.

Doel in het leven van een Athena-vrouw is om de relatie met de moeder terug te vinden. Het is de vrouwelijke wijsheid die Athena van haar moeder heeft geërfd die er voor kan zorgen dat een Athena-vrouw anders gaat denken, waardoor ze meer in balans komt. Dat gebeurt meestal wat later in het leven: denk aan een midlife crisis, de menopauze of na een verraad door het patriarchaat, waarmee ze zich zolang heeft geïdentificeerd. Ze kan dan het gevoel krijgen dat ze iets mist. Zaken als succes nastreven, willen presteren, of erkenning verlangen van mannen of instituten, zijn niet meer genoeg.

Haar aangeboren nieuwsgierigheid kan haar bijvoorbeeld via een studie geschiedenis of psychologie naar feministische ideeën leiden. Er zijn nogal wat Athena-vrouwen die zich later hebben ingezet voor vrouwenrechten.

Wat haar kan helpen is de ontdekking dat het patriarchaat de matriarchale culturen heeft opgeslokt, net zoals Zeus dat met Metis heeft gedaan. Als ze de vrouwelijke kracht van het matriarchaat gaat zien en leert waarderen dan kan dat de relatie met zichzelf, met haar moeder en andere vrouwen ten goede veranderen. Dat kan het moment zijn dat ze open staat voor de vrouwelijke wijsheid van Metis, de combinatie van intellect, praktische wijsheid en intuïtie.

Ineke Bergman

Zie ook mijn blogs: https://godinnenkracht.blogspot.com

Of volg me op www.godinnenvaneigenbodem/facebook.com

Bronnen

Bolen, Jean Shinoda, Goddesses in Everywoman, Harper & Row, New York, 1984

Bolen, Jean Shinoda, Goddesses in older Women, Harper-Collins, New York, 2001

Fry, Stephen, Mythos, Thomas Rap, Amsterdam, 2018

Website

https://mythology.net/greek/titans/metis/

 

.