Sulis, Keltische godin van de zon en de warmwaterbronnen

 

Sulis, eigen foto. Beeldje gekocht in Bath

In 2002 bezocht ik de Godinnen Conferentie in Glastonbury, Engeland waar ik mocht optreden in een Godinnen Alfabet als de Twentse godin Tanfana. Dit festival wordt sinds 1996 ieder jaar door vrouwen en mannen van over de hele wereld bezocht. Zo’n conferentie bijwonen is een unieke en magische ervaring die ik ieder, die belang stelt in godinnen en de natuur, kan aanraden. Mijn verblijf in Glastonbury betekende ook dat ik in de buurt van Bath was. Zo’n mooie kans om de godin Sulis en haar warmwaterbronnen te bezoeken, kon ik niet laten lopen. 

Sulis

Sulis of Sul is een lokale Keltische zongodin, die voornamelijk in het huidige Bath in Somerset, Zuid-Engeland werd vereerd vanwege haar vele kwaliteiten. Haar naam is afgeleid van het Keltische woord sul dat zon betekent. De Kelten vereerden haar als Vrouwe van de zon die warmte en licht verspreidt en haar priesteressen werden zonnevrouwen genoemd. Eén van Sulis’ attributen is een gouden of koperen ronde spiegel als symbool voor de zon.

De naam Sul kan ook afgeleid worden van het woord suileath, dat zowel oog als wijs betekent en refereert aan het alziend oog van de godin. Sulis’ heiligdom in Bath was in de wijde omtrek bekend als orakel en trok veel bezoekers.

Vandaag de dag herinnert ze ons voornamelijk aan haar mineraalrijke warmwaterbronnen. Pelgrims kwamen er vroeger van heinde en ver om Sulis te eren, te baden in haar bronnen en te drinken van het geneeskrachtige water. Ze lieten als dank votiefstenen achter en munten of andere offergaven zoals voedsel en kostbaarheden.

 

Votiefsteen voor Sulis in het Roman Bath Museum

 

Sulis deelt haar verschillende eigenschappen met de Keltische godin Brigid: ook een zongodin, godin van heling en beschermvrouwe van heilige bronnen. 

Toen in de eerste eeuw na Chr. de Romeinen het land binnendrongen en zich vestigden in de buurt van de warmwaterbronnen, herkenden ze in de eigenschappen van Sulis veel van hun eigen Minerva, de godin van wijsheid, geneeskunde, ambachten, kunst en oorlogvoering. De Romeinen respecteerden gewoonlijk de lokale godinnen uit de gebieden die ze hadden veroverd en voegden er soms hun eigen godheid aan toe. Vanaf die tijd werd Sulis door de Romeinse bezetters Sulis/Minerva genoemd en het huidige Bath noemden ze Aquae Sulis, de wateren van Sulis.

De Tempel van Sulis/Minerva

 

Het hoofd van Sulis Minerva, afbeelding uit Wikipedia

In de cella, een afgesloten heilige ruimte binnenin de tempel waar alleen priesteressen mochten komen, werd Sulis’ eeuwige vlam door haar zonnevrouwen brandend gehouden. Daar stond ook een levensgroot beeld van Sulis Minerva. Het was gemaakt van brons en overdekt met bladgoud. Alleen het hoofd is hiervan bewaard gebleven en dat is nu nog te zien in het Roman Bath Museum.

In het midden van de tempel bevond zich een heilige bron waarin 6 votiefbeelden zijn gevonden die gewijd waren waren aan Sulis en twee altaren voor Sulis/Minerva.  Op de open binnenhof voor de tempel stond een 2 meter hoog altaar waar aan de godin werd geofferd en ceremonies werden gehouden. Deze ruimte was ook open voor het gewone publiek.

Boven op de heuveltoppen, vanwaar je zicht hebt op de bronnen, werden rituelen voor Sulis gehouden waarbij grote vuren werden ontstoken. Mocht je ooit Bath bezoeken dan is dit een mooie plek om Sulis te eren en haar om heling, licht en de warmte en inspiratie van haar vuur te vragen.

Vervloekingsplaatjes

 

Vervloekingsplaatje, afbeelding uit Wikipedia

 Sulis, als godin van de zon en het licht, heeft ook een donkere kant. De polariteit licht/ donker is nu eenmaal onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vroeger ging men er ook vanuit dat de zon na zonsondergang een reis door de onderwereld maakte. Een tastbare aanwijzing voor haar nachtkant betreft de vele gegraveerde, dunne loden vervloekingsplaatjes die in de bron zijn gevonden of aan de muur van het badhuis waren gespijkerd, waarop aan Sulis wordt gevraagd om een bepaald persoon te veroordelen die in de ogen van de vrager iets verkeerds zou hebben gedaan. De meeste plaatjes gaan over smeekbeden van badgasten die boos zijn op de dieven van hun kleding. Soms worden de vermeende schuldigen zelfs bij naam genoemd en gaan de verwensingen zo ver dat er aan de godin wordt gevraagd om hun bloed te drinken of ze te straffen met een ziekte of de dood. Er werd dus van Sulis verwacht recht te spreken en daarbij wraak en vergelding niet te mijden.

Kort overzicht van de geschiedenis van de hete bronnen

Archeologisch onderzoek heeft bewezen dat de warmwaterbronnen van Sulis tenminste al 10.000 jaar in gebruik zijn. De eerste mensen die er een bad namen waren mogelijk jagers/verzamelaars uit de Nieuwe Steentijd. Als ik me de hete opstijgende dampen voorstel die boven de moerasachtige bronnen hebben gehangen dan moet dat voor onze verre voorouders een magische ervaring geweest zijn die ze ervoeren als een manifestatie van de Grote Moedergodin.

Volgens een mythe die beschreven is door Geoffrey of Monmouth (een christelijke geestelijke, geleerde en belangrijke geschiedschrijver uit de 12^e eeuw) werden de warme, minerale bronnen ontdekt door Bladud, zoon van koning Rud Hud Hudibras. Omdat Bladud aan lepra leed, werd hij verbannen van het hof. Als varkenshoeder zwierf hij rond in de buurt van de bronnen en merkte dat zijn varkens, die zijn ziekte hadden overgenomen, er beter uit gingen zien. Hij wentelde zichzelf toen ook in de modder en genas zowaar van zijn lepra.  Hij keerde terug naar het hof en als koning van Brittannië stichtte hij Kaerbadum (het huidige Bath). Hij zou geregeerd hebben van 881 v.Chr. tot 861 v. Chr. Hier is echter geen historisch bewijs van gevonden.

De Kelten gingen ervan uit dat Sulis na zonsondergang, als de zon in de oceaan was gezonken, het diep onder de aarde gelegen water verwarmde dat daarna opborrelde op sacrale plekken in de natuur als haar geneeskrachtige bronwater. Rond 700 voor Chr. hebben ze ter ere van Sulis het eerste tempelcomplex rond de bronnen gebouwd. 

De Romeinen hebben in de eerste eeuw na Chr. het bouwwerk voortgezet. Ze bouwden een tempel en over de heilige bron heen een badhuis. Rond de 5^e /6^e eeuw raakte het complex buiten gebruik.

Hierna werden er christelijke kerken gebouwd op de plek.

 

Afbeelding uit Wikipedia

In de 18^e eeuw werden de bronnen opnieuw ontdekt bij de bouw van de ‘Grand Pump Room’ en werden de hete baden in gebruik genomen door de Britse elite. Het water werd vanuit de nabijgelegen bronnen de pompkamer in gepompt waar de bezoekers van Bath het konden drinken.

Vandaag de dag is er een restaurant in de Grote Pompkamer gevestigd waar je ‘s morgens koffie kunt drinken, ‘s middags de befaamde Engelse thee en ‘s avonds kunt dineren.

Ineke Bergman

Zie mijn blogs: https://godinnenkracht.blogspot.com

Of volg me op www.godinnenvaneigenbodem/facebook.com

Bronnen

Jones, Kathy, Priestess of Avalon Priestess of the Goddess, Ariadne Publications, Glastonbury, 2006

Jones, Kathy, SPINNING THE WHEEL OF ANA, Ariadne Publications, Glastonbury 1994

Monaghan, Patricia, The new book of Goddesses and Heroïns, Llewellyn Publications, St Paul, 2000

Telesco, Patricia, De Godin als gids, Becht, Haarlem, 1999

Virtue, Doreen, Godinnen Orakelkaarten, Koppenhol Uitgeverij, Hilversum, 2007

Websites

https://www.bbc.co.uk/legacies/immig_emig/england/somerset/article_3.shtml

https://www.beleefhetverleden.nl/nl_nl/roman-baths-bath-verenigd-koninkrijk/

https://puffinsandpies.com/2018/09/02/romeins-badderen-in-bath/

https://sargasso.nl/goed-volk-religie-in-romeins-britannia/

https://stringfixer.com/nl/Aquae_Sulis

https://www.worldhistory.org/article/1427/the-roman-baths-in-bath--a-deep-dive-into-britains/