Moeder Aarde, Grote Moeder, Graanmoeder Ker

Graan

Graanpopje Foto Ineke Bergman

De godin Ker is mij bekend van de Godinnentempel in Glastonbury, Engeland en van De Nederlandse Godinnentempel Hillegom, waar ze als graangodin in het zuidwesten van het jaarwiel staat. Met het Keltische graanoogstfeest Lammas wordt Ker geëerd. Om haar te bedanken voor het graan worden er broodjes gebakken in de vorm van een godin, die men later tijdens een ritueel samen opeet. Ook worden er popjes gemaakt van graanhalmen, die met rode linten worden versierd. In Engeland bezoekt men in die tijd de graancirkels om het mysterie van Ker te ervaren, waarbij men er vanuit gaat dat zo’n beleving het hart opent en de geest (het spirituele) verruimt.

Graancirkel in de vorm van een triskelion uit Wikipedia

Kathy Jones schrijft in haar boek The Ancient British Goddess dat de namen Ker of Cer, Kar of Car één van de vroegste namen waren voor De Grote Moeder, Moeder Aarde, of De Graangodin. De woorden Ker of Cer, Kar of Car voor Graanmoeder zijn in heel Europa en ook andere delen van de wereld te vinden, maar worden op verschillende manieren geschreven. Denk bijvoorbeeld aan de Romeinse Ceres. De naam Cer(es) is afgeleid van de Indo-Europese stam Ker dat groeien betekent. In Engeland vinden we haar naam nog terug in de plaats Cardiff en in Frankrijk in de gemeente Carnac - in het Bretons Karnaq- aan de zuidkust van Bretagne.

Ker komt ook voor in de naam Keridwen of Ceridwen, een Keltische godin die de ketel van wijsheid en inspiratie bewaakt. Samen met de maagd Kernel en Ker als moeder maakt wijze vrouw Keridwen deel uit van een drievoudigheid. 

Ook de Griekse graangodin Demeter vormt met Persephone en Hecate een drie-eenheid. We kennen de mythe van Demeter die haar dochter Persephone ieder jaar een half jaar lang moet missen omdat zij dan bij Hades, de god van de Onderwereld, verblijft. Deze vertelling stamt uit de tijd dat de goden het voor het zeggen hadden. Hier heeft Hades de plaats van de Grote Moeder ingenomen.  

Kathy Jones beschrijft in haar boek een oudere versie van deze mythe uit de tijd dat de Grote Moeder nog over de Bovenwereld én Onderwereld heerste. 

De mythe van Kernel, Ker en Keridwen

De maagd Kernel huppelt onbevangen door het heuvelachtige landschap. Het is lente, de zon schijn en ze geniet van de ontluikende natuur. Vooral de goudgele gloed van de narcissen trekken haar aan en betoveren haar. Ze bedenkt dat ze er wel een paar voor haar moeder kan plukken, om haar te bedanken voor het geschenk van groei en bloei in de natuur. Maar Kernel gaat zo op in het zoeken naar de mooiste bloemen dat ze de puntige steen, waaraan ze zich stoot, niet ziet. Ze bezeert haar voet en kermt van de pijn.

Dan hoort ze opeens een gerommel, dat al snel wordt gevolgd door het schudden van de aarde die zich plotseling naast haar voeten opent. Van schrik valt ze en komt in de donkere Onderwereld terecht.

Ker, die haar dochter gevolgd is, ziet het voor haar ogen gebeuren en kijkt wanhopig en machteloos toe.

In eerste instantie ziet Kernel niets in het donker. Wel hoort ze vreemde geluiden: een soort kreunen en steunen en een gepruttel alsof er iets wordt gekookt op een vuur. Als haar ogen wat gewend zijn aan het duister ziet ze de omvang van een grote zwarte ketel die boven een vuur hangt. 

Naast het vuur zit haar grootmoeder  Keridwen in de angstaanjagende gedaante van een grote, witte zeug. Ze roert in de grote kookpot terwijl ze op een bromtoon in zichzelf neuriet. Kernel is bang, verlamd van angst houdt ze zich stil, tot ze gewend raakt aan de manier van doen en de buien van haar grootmoeder. Naarmate de tijd verstrijkt gaat Kernel steeds dichter bij de ketel zitten. Haar grootmoeder staat het toe, maar verbiedt haar om het magische brouwsel in de ketel aan te raken. Wel moet Kernel er voor zorgen dat het vuur onder de ketel blijft branden. 

In de Bovenwereld wacht Ker intussen met ongeduld op de terugkeer van haar dochter, maar er komt geen enkel teken uit de Onderwereld. Ker is in diepe rouw. Het wordt winter op aarde. Planten, bomen en bloemen verliezen hun bladeren en er groeit niets meer. Als ze na maanden wachten nog niets van Kernel heeft gehoord vraagt Ker aan haar zuster Kerhiannon, die er om bekend staat dat ze met haar paard tussen de twee werelden kan rijden, om haar dochter in de Onderwereld te gaan zoeken. Omdat Kerhiannon van haar zuster houdt zadelt ze haar paard en vertrekt, met een toorts in haar hand om zich bij te lichten, naar het duistere onderaardse. Daar vindt ze Kernel zittend naast haar grootmoeder. 

Kerhiannon vertelt dan aan Kernel dat het winter is geworden in de Bovenwereld. Het is daar nu kaal en dor, omdat haar moeder om haar rouwt. Ze smeekt Kernel om terug te komen. Maar hoewel Kernel verlangt naar haar moeder en de mooie natuur, is ze inmiddels ook van haar grootmoeder Keridwen gaan houden. Ze wil daarom drie maanden in het jaar bij haar blijven om te helpen het vuur brandend te houden.

Voor Kernel de Onderwereld verlaat mag ze van Keridwen even haar vinger in de ketel van wedergeboorte dippen, waarna ze een metamorfose ondergaat. Vol energie en creativiteit keert ze terug naar de Bovenwereld, waar haar dolgelukkige moeder op haar wacht. Nu wordt het weer lente op aarde en de cyclus van de seizoenen wordt voortgezet. 

KER zwanger van Kernel. Art credit Tiana Art

En zoals in de lente uit de ‘kern’ of kiem het graan groeit, groeit er ook een ‘kern’ in Ker. Als het graan eenmaal rijp is en geoogst, viert men op aarde Lammas, het graanoogstfeest. Dat is de tijd dat Ker het leven schenkt aan een nieuwe ‘Kernbaby’, genaamd Kernel.

Over de hele wereld werd vroeger het feest van de cyclus van het graan gevierd, denk ook aan de mythe van Inanna. Het is een inwijdingsrite in het mysterie van het vrouwelijke, dat leidt tot integratie van de persoonlijke schaduw en tot heelheid en creativiteit.

Tekst: Ineke Bergman

Lees ook mijn blog 'De bloedsteen op het landgoed Kernhem in Ede' waar Ker mogelijk vereerd werd. 

https://godinnenkracht.blogspot.com/2020/03/de-bloedsteen-van-landgoed-kernhem-in.html

 

Bronnen

Jones, Kathy, Spinning the wheel of Ana, Ariadne Publications, Glastonbury, 1994

Jones, Kathy, The Ancient British Goddess, Ariadne Publications, Glastonbury, 1991